De Pantanal is de meest uitgestrekte tropische wetlandregio ter wereld. Schattingen van zijn grootte variëren van 54,000 vierkante mijl tot 75,000 vierkante mijl. De Pantanal verspreidt zich over delen van Zuid-Amerika, met name in de westelijke en centrale delen van Brazilië, in het oosten van Paraguay en in het oosten van Bolivia. Het grootste deel van de uitgestrektheid bevindt zich echter in Brazilië. De natuurlijke regio is omgeven door een aantal ecosystemen, waaronder: droge bossen, tropische savannes en dorre vlaktes. Droge bossen bevinden zich in het noordwesten, westen en zuidwesten, terwijl dorre vlaktes liggen in het noorden, oosten en zuidoosten. Tropische savannes vormen de zuidelijke grens van de Pantanal.
Hoe is de Pantanal gevormd?
De regio Pantanal bevindt zich in een natuurlijk bekken, dat een depressie is in de grond die wordt omgeven door hoger land. Deze formatie en zijn relatief lage hoogte laten water in de Pantanal verzamelen. Veel van het water dat in het bassin stroomt, komt van waterwegen (inclusief de Paraguay-rivier) in de omliggende regio Planalto Highlands, hoewel de regenval in het algemeen ook in het stroomgebied verzamelt en gemiddeld tussen 39 en 55 inches per jaar bijdraagt. Het uiterlijk van de Pantanal verandert met elk seizoen en in de natste maanden is 80% van de regio bedekt met water. Tijdens drogere seizoenen, leegt het wetland in de Rivier Paraguay. Als het begint te drogen, wordt het bassin gekenmerkt door waterzakken of tijdelijke meren, waar kleine vissen en ongewervelde soorten het hele jaar door blijven. Deze soorten leveren het hele jaar door een voedingsbron voor een aantal vogels.
Geografie van de Pantanal
Hoewel specifiek gecategoriseerd als een wetland, omvatten de grenzen van de Pantanal ook graslanden en tropische bossen. Deze ecosystemen worden het grootste deel van het jaar onder water gezet, waardoor het grootste wetland ooit wordt geregistreerd. Het Amolar-gebergte bevindt zich aan de rand van de Pantanal, met weinig tot geen geleidelijke verandering tussen de twee landschappen. Waar de Paraguay-rivier door de Pantanal stroomt, kan het waterpeil schommelen tussen 6.5- en 16.4-voeten, afhankelijk van het seizoen, en dit gebied ervaart de grootste verandering in waterstand. Wanneer de Pantanal onder water staat, beweegt het water zich in een relatief trage tempo, omdat het niet snel kan bewegen door de grote hoeveelheid planten in de regio.
De hele regio staat op een hoogte van tussen 260 en 490 op een hoogte boven zeeniveau. Op de hogere niveaus bestaat de bodem eronder hoofdzakelijk uit zand, terwijl klei en slib de grond op lagere hoogten vormen. Deze klei en slibmaterialen zijn afzettingen die over zijn gebleven van rivieren en andere waterwegen terwijl ze het gebied in en uit stromen. Wanneer het water droog land bereikt, wordt zuurstof uit het water geabsorbeerd of opgelost, waardoor het water zelf in een staat van hypoxie achterblijft. Dit gebrek aan zuurstof heeft schadelijke gevolgen voor alle diersoorten die in het water leven. Door overstromingen kunnen echter voedingsstoffen uit de bodem door het hele gebied worden vervoerd, waardoor vruchtbare grond in het hele Pantanal wordt bevorderd.
Het belang van de Pantanal
Het natuurlijke gebied van Pantanal herbergt een breed scala aan planten- en diersoorten. Gezien deze overvloed aan dieren in het wild is de ecologische gezondheid van de dieren van groot belang voor het behoud van de biodiversiteit. Bovendien vertegenwoordigt de Pantanal een uniek landschap dat moeilijk te vinden is in andere delen van de wereld. Als gevolg van de constante beweging van water en veranderingen tussen ondergelopen wetlands en tijdelijke meren, kunnen typisch verschillende plantensoorten hier naast elkaar voorkomen. Zijn seizoenspatronen bieden ook een uitstekende site voor onderzoekers om biologische en ecologische processen te bestuderen.
Als erkenning van het belang en de uniciteit ervan werden vier regio's binnen de Pantanal geclassificeerd als een UNESCO Werelderfgoedlocatie (bekend als het Pantanal Conservation Area) in 2000. De vier regio's die deel uitmaken van dit gebied zijn: de Penha, het Pantanal Matogrossense National Park, de Doroche en de speciale reservaten van Acurizal. Samen omvatten deze regio's 187,818-hectaren binnen het Braziliaanse gedeelte van de Pantanal, dat ongeveer 1.3% van de Pantanal-ecoregio in Brazilië vertegenwoordigt.
Flora en Fauna van de Pantanal
De Pantanal herbergt een enorme hoeveelheid plant- en diersoorten met een grote biodiversiteit. In feite zijn ongeveer 53-soorten uit een amfibie, 480-reptielsoorten, 159-zoogdiersoorten, 400-vissoorten, 1000-vogelsoorten, 3,500-plantensoorten en meer dan 9,000-ongewervelde soorten geïdentificeerd en geregistreerd. Veel van deze voorbeelden van flora en fauna worden geclassificeerd als bedreigd of bijna bedreigd, wat wijst op het ecologische belang van het behoud van de regio. Enkele van deze bedreigde soorten zijn: de wolvin, Zuid-Amerikaanse tapir, hyacintara, moeraskieren, reuzenmiereneter en jaguar.
Behoud van de Pantanal
Gezien de delicate balans van dieren in de natuur in de Pantanal, wordt het behoud van de regio als belangrijk beschouwd door lokale overheden, internationale niet-gouvernementele organisaties en lokale gemeenschappen. Ondanks de urgentie om de natuurlijke regio te behouden, wordt alleen het gebied binnen het UNESCO-werelderfgoed beschermd door overheidsregulering. De overblijvende Pantanal-gebieden worden voortdurend bedreigd, met name door inspanningen voor menselijke ontwikkeling. Enkele van de meest serieuze en dringende bedreigingen voor deze natuurlijke regio zijn: illegale mijnbouw, ontbossing, graasdieren, landbouwproductie en het opwekken van waterkracht. Bovendien is niet-duurzaam en niet-gereguleerd toerisme behoorlijk populair, wat schadelijke gevolgen kan hebben voor de omgeving. Graasweiden en landbouwproductie leiden tot ontbossing om ruimte te maken voor groeiende industrieën, maar deze projecten verontreinigen ook het omliggende land en water met meststoffen, pesticiden en chemicaliën die uit het vee worden verdreven. Bovendien vereisen deze inspanningen een grote hoeveelheid water, waardoor het beschikbare water in de Pantanal en de omliggende gebieden wordt verminderd.
Verschillende organisaties zijn toegewijd aan het behoud van de Pantanal. Een voorbeeld is het Wereld Natuur Fonds (WWF), dat heeft gewerkt aan het vergroten van het publieke bewustzijn en onderwijs, het beschermen van grotere delen van de Pantanal en het ontwerpen van lokale projecten gericht op duurzame ontwikkeling. Sommige van deze projecten omvatten: het regelen van grondbezit, het bieden van workshops voor milieu-educatie en het ontwerpen van biologische veehouderijbedrijven. De meeste inspanningen van het WWF zijn geconcentreerd in Brazilië en Paraguay.
