Wat is irrigatie?
Irrigatie, soms een irrigatiesysteem genoemd, is de handeling van het opnieuw richten van water voor een specifiek doel. Dit doel is meestal om landbouwgewassen water te geven, om landschappen te onderhouden, of om het broodnodige water te bieden tijdens een droogte. Minder vaak wordt irrigatie gebruikt om stof te beheersen, om afvalwater te verwijderen en om te helpen bij mijnbouwprojecten. Dit artikel gaat nader in op de milieu-impact van irrigatie.
Directe milieu-impact van irrigatie
Omdat irrigatiesystemen omgaan met het omleiden van water uit rivieren, meren en ondergrondse bronnen, hebben ze een directe impact op de omgeving. Enkele van deze effecten zijn: verhoogde grondwaterstand in geïrrigeerde gebieden, verminderde waterstroom stroomafwaarts van de rivieren en stromen, en verhoogde verdamping in geïrrigeerde gebieden. Verhoogde verdamping in geïrrigeerde gebieden kan instabiliteit in de atmosfeer veroorzaken, evenals een toename van het aantal neerslag beneden de wind van de irrigatie. Deze veranderingen in het klimaat zijn een direct gevolg van veranderingen in het natuurlijke vochtgehalte in de omringende atmosfeer.
Indirecte milieueffecten van irrigatie
Irrigatiesystemen hebben ook een indirecte invloed op de omgeving. Deze indirecte effecten zijn misschien niet zo direct merkbaar als de directe problemen. Bovendien hebben deze effecten meer tijd nodig om zich te ontwikkelen en langduriger veranderingen te produceren. Irrigatie kan de volgende indirecte effecten tot gevolg hebben:
wateroverlast
Wateroverlast treedt op wanneer de bodem oververzadigd raakt met water, waardoor anaërobe omstandigheden worden bevorderd. Met anaerobiosis worden plantenwortels ongezond door een aantal chemische reacties, waaronder een vermindering van ijzer in de bodem en mangaanoxiden.
Bodemzouten
Bodemverzadiging treedt op wanneer het zoutgehalte in de bodem boven normale, van nature voorkomende niveaus stijgt. Irrigatie haalt een aanzienlijke hoeveelheid water uit een gebied en verplaatst het naar landbouw- of landschapstuinen. Het gebied dat een aanzienlijke hoeveelheid water heeft verloren, blijft vaak achter met geconcentreerde zoutniveaus in de verminderde waterstanden. Hoge zoutgehaltes maken het voor planten moeilijk om de benodigde hoeveelheid water en voedingsstoffen uit de bodem op te nemen.
Ecologische schade
Ecologische schade duurt langer en merkt op dan wateroverlast en verzilting van de bodem. Een van de belangrijkste oorzaken van ecologische schade is de verminderde rivierafvoer stroomafwaarts. Wanneer de stroom van rivieren dramatisch wordt verminderd, kan dit leiden tot verdwijnende wetlands en ecosystemen van overstromingsbossen. Bovendien resulteert dit in onvoldoende drinkwater, industriële en gemeentelijke watervoorzieningen. Omdat minder water zijn weg vindt in de oceaan, kan kusterosie optreden, wat kustecosystemen beschadigt, zoals mangroven en hun leefgebieden. Bovendien komt zout water in verhoogde hoeveelheden van de oceaan in estuaria terecht, waardoor ook het ecosysteem en de habitat van deze waterwegen aanzienlijk wordt veranderd.
Socio-economische schade
Een verminderde waterstroming kan ook andere, minder voor de hand liggende effecten hebben op de sociaal-economische gezondheid. Specifiek kan irrigatie leiden tot verminderde vis- en zeescheepvaartmogelijkheden. Een voorbeeld van verminderde vangstmogelijkheden is te zien in Pakistan binnen de Indus. Hier is water overgebruikt voor landbouwdoeleinden. Dit heeft de lokale vispopulaties bedreigd die een onbalans in de natuurlijke voedselketen veroorzaken. Over de winning van water in de Indusrivier treft ook de lokale menselijke populaties, die afhankelijk zijn van de visserij als een bron van voedingseiwitten en economische activiteit. De verzendingsmogelijkheden worden ook beïnvloed, omdat grote schepen en andere watertransportvoertuigen onvoldoende water hebben om op de juiste manier te navigeren, waardoor handel en economische activiteit in bepaalde gebieden wordt verminderd.
