Wat is een oase?
Een oase is een onverwachte waterbron in de woestijn. Dit water zorgt voor de broodnodige verlichting in het midden van de woestijn en zorgt voor de groei van de vegetatie. Deze geïsoleerde vegetatie is vaak hoe een oase wordt geïdentificeerd. Dieren vinden vaak ook onderdak in een oase, voeden zich met de omliggende planten en drinken de watervoorziening. Als de oase groot genoeg is, kunnen er ook menselijke nederzettingen in de buurt opduiken.
Over de hele wereld is de Sahara woestijn de thuisbasis van enkele van de grootste ondergrondse watervoorzieningen. Schattingen suggereren dat er maar liefst 90-oasen zich daar bevinden. De Sahara is echter zo groot dat reizen tussen oasesites vaak dagen of zelfs weken kan duren. Historisch gezien heeft dit ertoe geleid dat oases belangrijke haltes zijn geworden langs handels- en transportroutes. Oasen bieden een plaats om voedsel en watervoorzieningen te vullen. Vanwege dit belang hebben veel politieke, economische en militaire machten geprobeerd de stroom van goederen en mensen in en uit oasen te beheersen. Deze controle geeft deze groepen macht over de handel die het gebied binnenkomt.
Hoe wordt een oase gevormd?
Oasen worden gecreëerd wanneer ondergrondse watervoerende lagen of rivieren het oppervlak van het land bereiken. Dit kan gebeuren door natuurlijke druk of door kunstmatige putten. Wetenschappers hebben ook enkele onweersbuien geïdentificeerd als oorzaak en bron van sommige oases. Onweersbuien brengen zwaar regenwater dat vast komt te zitten in de luchtzakken van een laag ondoordringbaar gesteente, of het water verzamelt zich in vulkanische en ondergrondse fouten en dijken.
Hoe beginnen planten te groeien in het midden van de woestijn? Dit is waar trekvogels een cruciale rol spelen. Trekvogels worden aangetrokken door de waterbron als ze zich een weg banen door de woestijn. Tijdens het verzamelen op de site, scheiden de vogels zaden uit die ze langs de migratieroute hebben geconsumeerd. Door de stabiele waterbron kunnen deze zaden ontkiemen, wortel schieten en groeien. In de loop van de tijd produceren deze planten meer zaden en blijft de vegetatie zich vermenigvuldigen - binnen de grenzen van de waterbron.
Mensen en oasen
Omdat oases een vruchtbaar gebied vormen in het midden van een verder onvruchtbare bodem, zijn mensen al honderden jaren aangetrokken door deze sites. Als een nederzetting eenmaal op een oasesite is ontstaan, moeten de mensen die daar wonen zorgvuldig het watergebruik regelen. Dit gebeurt meestal via putten en irrigatiesystemen. Door het land te irrigeren, kunnen de inwoners verschillende gewassen produceren, waaronder katoen, olijven, vijgen, dadels, maïs, tarwe, citrusvruchten en abrikozen. Wat de landbouw betreft, zijn dadelpalmbomen bijzonder nuttig. Dit komt omdat de dadelpalmen hoger worden dan andere planten, waardoor een bovenste laag ontstaat die schaduw biedt voor de planten eronder. Deze schaduw zorgt ervoor dat de zon geen andere gewasplanten verbrandt en helpt voorkomen dat het schaarse water snel verdampt.
Milieugevaren voor oasen
Een van de grootste bedreigingen voor de oasisomgeving is eigenlijk de locatie. Woestijnzand dat in de oasiswatervoorraad blaast, vervuilt zowel het beschikbare water als de bron. Te veel zand rond de gewassen kan ook de noodzakelijke voedingsstoffen in de bodem verminderen, waardoor de oogst wordt verminderd. Bovendien bedreigt overmatig gebruik van water voor irrigatiedoeleinden de toevoer door het water dat beschikbaar is voor ander gebruik te verminderen. Dadelpalmbomen, eerder genoemd, helpen ook om zandvervuiling te voorkomen. De gemeenschap plant deze bomen vaak rond de buitenranden van de oase om de sterke, zanddragende winden te blokkeren.
