Achtergrond en initiële vorming
De val van het oude koninkrijk van Egypte ging vooraf aan de opkomst van de eerste intermediaire koninkrijksdynastieën van Egypte. Veel historici citeren drie primaire redenen die leiden tot de ondergang van het oude koninkrijk. De eerste is het feit dat de laatste farao van het oude koninkrijk, Pepi II, gedurende een lange periode vanaf zijn kindertijd tot in zijn jaren negentig regeerde. Zo'n lange levensduur zag Pepi II overlevende veel van zijn erfgenamen, en zijn uiteindelijke dood creëren van totale angst en verwarring in de koninklijke huishouding met betrekking tot opvolging. Het tweede feit is dat de machtsovername van de provinciale nomarchen zich op dit moment in het koninkrijk heeft voorgedaan en het bestaan van het oude koninkrijk heeft uitgedaagd. Het derde feit hield verband met de publieke onrust in Egypte als gevolg van de droogtes en hongersnoden veroorzaakt door de lage waterstanden van de Nijl gedurende deze tijd. Al deze factoren versnelden samen de val van het Oude Rijk en zorgden voor de opkomst van de Eerste Intermediaire Koninkrijksdynastieën van Egypte in hun kielzog. Deze periode, die de tijdlijn tussen 2181 BC en 2061 BC omvat, wordt vaak gemarkeerd als een 'donkere periode' in de Egyptische geschiedenis. Het was getuige van de heerschappij van Egypte door de zevende, achtste, negende en tiende dynastie en een deel van de elfde dynastie. Zeer weinig bewijs van de opkomst en heerschappij van deze dynastieën overleeft tot op heden. Er wordt echter aangenomen dat dit een tijd was waarin de machten van Egypte geconcentreerd waren op twee verschillende bases. Namelijk, Heracleopolis, in Neder-Egypte, en Thebe, in Opper-Egypte, waren elkaar constant aan het beconcurreren om het machtscentrum van heel Egypte te zijn.
Stijg naar macht en prestaties
De 7th en 8th dynastieën van Egypte worden bijna over het hoofd gezien door historici vanwege de aanwezigheid van zeer weinig historische records die de koningen van deze periode beschrijven en hun respectievelijke buitenlandse en binnenlandse activiteiten. De 7th Dynastie was mogelijk een oligarchie, mede geregeerd door verschillende van de machtige functionarissen van de voormalige 6TH-dynastie na de dood van Pepi II. De heersers van de 8th Dynastie beweerden de nazaten te zijn van de 6th Dynastiekoningen en deze regeerden Egypte vanuit de hoofdstad van Memphis. De kracht van de 7th en 8th Dynasties nam af met de opkomst van de Heracleopolitan Kings van de 9th en 10th Dynasties. De eerste heerser van de 9TH-dynastie, Wahkare Khety I, wordt door historici vaak beoordeeld als een gewelddadige heerser die de mensen van zijn koninkrijk ongekende ellende bracht. De kracht van de 9th Dynasty werd geconsolideerd door Kheti III, de derde Heracleopolitan King. Gedurende deze periode genoten de nomarchen van Siut ook krachtige posities in het land. De 9th en 10th Dynasties hadden 19-heersers die gedurende een periode van bijna 94 jaren in Egypte regeerden. De opkomst van de Thebaanse koningen, mogelijk afstammelingen van Inyotef, de vorst van Thebe, eindigde de heerschappij van de Heracleopolitan Kings en vestigde de 11th en 12th Dynasties of Egypt.
Uitdagingen en controverses
Tijdens het bewind van de Heracleopolitan Kings of the 10th Dynasty en de Thebian koningen van de 11th Dynastie, werd Egypte ondergedompeld in de duisternis van een voortdurende woedende burgeroorlog. De twee rivaliserende dynastieën zouden constant oorlogen tegen elkaar voeren op zowel diplomatiek als militair niveau. Een gevoel van terreur en onveiligheid heerste op dit moment onder de algemene bevolking van de Nijlvallei, behalve enkele regio's, zoals de Dakhla Oase 220 kilometer ten westen van de Nijl, die grotendeels vreedzaam bleef. De afwezigheid van een gecentraliseerde regering ontmoedigde ook de ateliers van Memphis, wiens werk eerder constant werd erkend door de koningen van het Oude Koninkrijk, en als gevolg hiervan leden deze zeer getalenteerde Memphische handwerkslieden zware verliezen.
Weigeren en verlagen
De eerste tussenliggende periode van Egypte eindigde met de heerschappij van de eerste drie Thebische koningen later in de 11TH-dynastie. De strijd tussen de Heracleopolitan Kings en de Thebian-koningen kwam tot stand toen Mentuhotep II opklimmde naar de Thebian-troon in 2055 BC. Hij viel al snel Herakleopolis aan, de hoofdstad van de Heracleopolitan Kings, en versloeg de laatste heerser van hun 10th Dynastie. Het begin van het Middenrijk van Egypte werd dus gekenmerkt door de oprichting van de 12TH-dynastie door Mentuhotep II.
Historische betekenis en erfenis
De kunst en architectuur van de eerste tussenliggende periode van Egypte worden vaak gezien als schaars, onhandig en ongeraffineerd. Zeer weinig bewijsmateriaal van kunstwerken uit deze periode bestaat tot op heden en slechts één piramide, mogelijk behorend tot koning Merikare, stond erom bekend dat deze in die tijd werd gebouwd. De zeer bekwame vakmensen van Memphis werden grotendeels genegeerd door de Heracleopolitan Kings en Thebian koningen, en in plaats daarvan werden lokale ambachtslieden belast met het maken van grotendeels ongefinancieerde kunstwerken. Een belangrijk kenmerk van de Tussenperiode was echter de verspreiding van de faraonische cultuur in het hele land. Tijdens de vroege dynastieke periode en het oude koninkrijk was de macht gecentraliseerd. en de royals hielden hun rechtbanken uitsluitend in een centrale hoofdstad van het land. Door de opkomst van de provinciale nomarchen tijdens de Eerste Tussenperiode is de Faraoïsche cultuur echter zelfs ver buiten de grenzen van het koninklijke hof geplaatst, hoewel deze nomarchen de centrale autoriteit van de farao's tot op zekere hoogte hebben aangetast.
