Wat is agnosticisme?
Mensen die agnosticisme volgen, worden agnostici genoemd. Agnosticisme is niet echt een religie, maar meer een reeks overtuigingen rondom de absolute kennis dat een god of opperwezen werkelijk bestaat. Het uitgangspunt van agnosticisme is dat mensen niet genoeg kennis hebben van de wereld, het universum of het bovennatuurlijke om het definitieve bestaan of niet-bestaan van een opperwezen te claimen. Agnosticisme heeft vooral te maken met kennis en bewijs, eerder dan met overtuigingen.
Agnostische overtuigingen dateren al in de 5e eeuw voor Christus, toen filosofen uit zowel Griekenland als India het verhaal van de menselijke oorsprong, het bestaan van goden en het idee van een leven na de dood begonnen te betwijfelen. Ondanks deze lange geschiedenis werd de term agnostisch pas in de late 19-eeuw gecreëerd. Dit woord betekent in zijn letterlijke definitie "zonder kennis". Deze ideologie is geworteld in de wetenschappelijke overtuiging dat bewijs nodig is om echte kennis te verkrijgen.
Agnosticisme en de wetenschappelijke methode
De agnostische benadering om het leven, de dood en wat er daarna gebeurt te begrijpen, is van zeer wetenschappelijke aard. Het begint eerst met elementaire twijfel. Met andere woorden, alle claims moeten eerst worden ondervraagd in plaats van geloofd. Deze stap wordt gevolgd door een goed begrip van de taal die wordt gebruikt om de situatie in kwestie te beschrijven. Met andere woorden, er moet een juiste definitie van specifieke termen worden vastgesteld. Vervolgens moet de situatie op een niet-bevooroordeelde manier worden geanalyseerd, wat betekent dat alle mogelijkheden moeten worden overwogen zonder dat een bepaalde uitkomst de voorkeur krijgt. De situatie in kwestie moet vanuit alle gezichtspunten worden bekeken om zoveel mogelijk waarheden te verzamelen. Een onderbouwde beslissing of claim kan alleen worden bereikt als alle mogelijke informatie is verzameld.
Voor een agnost is het suggereren van het bestaan van een hogere macht of een hiernamaals als het hebben van een hypothese zonder een methode om de theorie te testen. Dit gebrek aan bewijs betekent dat de wetenschappelijke methode niet kan worden gebruikt om de hypothese te bewijzen of weerleggen. De waarheid achter de hypothese dat God bestaat zal onopgelost blijven. Sommige filosofen hebben het agnosticisme aldus opgevat als een manier om sceptisch onderzoek te doen naar de menselijke kennis van spirituele onderwerpen. Toch hebben andere filosofen gesuggereerd dat de onvolmaakte aard van de mens betekent dat geen enkele claim mag worden gemaakt met de absolute zekerheid die religies van god en het hiernamaals maken.
Agnosticisme en realiteit
Verschillende filosofen hebben geprobeerd te beschrijven hoe de menselijke relatie met de werkelijkheid agnostische overtuigingen ondersteunt. Een van deze filosofen, Immanuel Kant, beweerde dat mensen kennis verkrijgen door de zintuiglijke waarneming van persoonlijke ervaringen. Mensen echter om niet exact dezelfde waarneming van de werkelijkheid te delen. De werkelijkheid kan alleen op individueel niveau worden begrepen, omdat een persoon het leven nooit kan begrijpen zoals een andere persoon het heeft ervaren. Omdat elke persoon een andere persoonlijke realiteit heeft, is het menselijke begrip van bovennatuurlijke goden onmogelijk omdat deze goden voor elke persoon een ander ding zouden zijn.
Agnosticisme en religie
Gezien het feit dat agnosticisme is geworteld in werkelijke kennis in plaats van geloof, is het mogelijk agnostische gedachten of overtuigingen mogelijk te houden terwijl je tot een bepaalde georganiseerde religie behoort. Alleen omdat een agnostische persoon toegeeft dat hij niet weet of het bestaan van God echt is, wil nog niet zeggen dat dezelfde agnostische persoon niet in een bovennatuurlijk wezen kan geloven. In dit geval sluiten overtuiging en kennis niet noodzakelijk wederzijds uit en kunnen ze daarom samen bestaan. Bovendien is in een religie die geloof vereist (geen geloof), agnostisch geloof bijna een vereiste. Dit komt omdat geloof vereist dat de gelovige een gebrek aan kennis toegeeft. Met andere woorden, de religieuze persoon hoeft niet te weten dat iets waar is om geloof te hebben. In deze op religie gebaseerde religies sluit het erkennen dat de waarheid onmogelijk te verkrijgen is zich direct aan aan het agnostische geloof.
Agnosticisme en het hiernamaals
De meeste georganiseerde religies proberen een uitleg te geven over wat er gebeurt nadat een persoon sterft. Deze uitleg gaat over het algemeen over een soort van hiernamaals, waarbij de menselijke ziel wordt beloond of gestraft voor hoe zij hebben gekozen om te leven. Andere overtuigingen van het hiernamaals zijn onder meer: reïncarnatie, niets, terugkeren naar het leven in hetzelfde lichaam, deelnemen aan een ander soort leven na de dood dat noch een beloning noch een straf is.
Volgens de wetenschappelijke methode, zoals gebruikt door een agnost, kunnen niet al deze mogelijkheden waar zijn. Daarom moet de meerderheid (zo niet alle) vals zijn. In feite is het idee dat mensen een ziel hebben of dat de ziel gedurende een lange periode blijft bestaan, onlogisch in agnostische redeneringen.
Soorten agnosticisme
Agnosticisme kan worden onderverdeeld in drie basistypen: sterk, zwak en apathisch.
Sterk agnosticisme, ook bekend als gesloten of streng, is het idee dat mensen nooit zullen weten of God, of een andere almachtige godheid, daadwerkelijk bestaat. Dit onvermogen om te weten of gegrond in het idee dat de menselijke ervaring een zeer persoonlijke gebeurtenis is. Dit betekent dat wat iemand ervaart of vergoedt in een bepaalde situatie, misschien niet is wat een ander in dezelfde situatie voelt. Vanwege deze verschillen kan het idee van God niet worden overeengekomen; daarom is het bestaan van God onmogelijk te bevestigen.
Zwak agnosticisme, ook bekend als open of empirisch, is het idee dat mensen op dit moment niet genoeg informatie hebben om het bestaan van een godheid vast te stellen. Dit type agnosticisme laat de mogelijkheid open om wetenschappelijk bewijs van god in de toekomst te ontdekken. Vanwege dit gebrek aan bewijs en kennis kan zwak agnosticisme het bestaan van God niet ontkennen of bevestigen.
Apathisch agnosticisme stelt zich op het standpunt dat het bestaan of niet-bestaan van een opperwezen van weinig of geen betekenis is in het leven van de mens. Een apathische agnosticus plaatst vraagtekens bij het belang van goden en beweert dat als ze bestaan, ze tot nu toe weinig hebben gedaan om de levens van mensen te beïnvloeden.
Kritiek op agnostische overtuigingen
Agnosticisme is onder kritiek gekomen van een aantal individuen en groepen. Het wordt bekritiseerd omdat het te veel belang hecht aan materiële kennis en bewijs. Critici beweren ook dat dit geloofssysteem niet kan worden toegepast op het dagelijks leven, omdat mensen slechts onder één van twee absoluutheden kunnen leven: god bestaat of god bestaat niet.
